Yaşam boyunca çeşitli kazalar sonucu yaralanmalar ve hastalıklarla karşılaşılması ihtimali kaçınılmaz bir gerçek. Bu gibi durumlar karşımıza çıktığında nasıl hareket edileceğini bilmek ise alınabilecek en büyük önlemler arasında yer alıyor. Temel ilk yardım kuralları konusunda bilinçlenmek ve bu kuralları öğrenmek hem sevdikleriniz için hem de kendiniz için yapabileceğiniz en doğru adımlardan biri.
1–7 Mayıs tarihleri arasında kutlanan Trafik ve İlk Yardım Haftası, trafik kazalarına ve ilk yardımın önemine dikkat çekmek için bir fırsat sunuyor. Bu yazıda, temel ilk yardım bilgilerini öğrenerek kendinizi ve sevdiklerinizi nasıl daha güvende tutabileceğinizi anlatacağız.
İlk yardım bilgilerine ek olarak, güvenlik ekipmanlarını bulundurmak da önemlidir. Evde ya da araçta ihtiyaç duyabileceğiniz ilk yardım çantaları ve güvenlik malzemeleriniKoçtaş’ta bulabileceğinizi unutmayın.
Bu hatırlatmayı da yaptığımıza göre, gelin ilk olarak temel ilk yardımın tanımından başlayıp öneminden bahsedelim.
İlk yardım; herhangi bir kaza ya da hayati tehlike bulunan durumlarda, sağlık görevlileri gelene kadar tıbbi araç gereç aramadan yapılan ilaçsız uygulamaya denir. Kişinin durumunun daha kötüye gitmesini önlemek amacıyla yapılır. İlk yardım uygulamaları, hızlı müdahale ile hasta ya da yaralının hayati tehlikesinin ortadan kaldırılması açısından hayli önemlidir. İlk yardım uygulamalarını öğrenerek; evinizde, iş yerinizde ya da trafikte herhangi bir kaza ile karşılaştığınızda süreci yönetebilirsiniz.
İlk Yardım ve Acil Tedavi Arasındaki Fark Nedir?
İlk yardım, ilk yardım eğitimi almış herkesin olay yerinde, bulduğu malzemelerle hemen uygulayabileceği, acil tedavi ise sağlık profesyonelleri tarafından tıbbi müdahale içeren işlemleri kapsar. Bu farkı bilmek, doğru zamanda doğru kişiden yardım istemenizi sağlar. Örneğin; 112’i arayıp yardım istemek de ilk yardımın bir parçasıyken gelen görevlilerin yaptığı müdahale acil tedaviyi ifade eder.
İlk Yardımın Temel Uygulamaları Nelerdir?
İlk yardım “Koruma, Bildirme, Kurtarma” olmak üzere üç temel adımdan oluşur. Bu adımlar sırasıyla ve dikkatle uygulandığında hayat kurtarabilir. Her adımın amacı hem yaralı kişiyi hem de çevredeki diğer insanları güvende tutmaktır.
Koruma
İlk yardımın ilk ve en önemli adımı korumadır. Hem yaralıyı hem de yardım eden kişiyi tehlikeye atabilecek durumları ortadan kaldırmak amaçlanır.
Koruma aşamalarını aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
Önce olay yerinin güvenli olduğundan emin olun. Örneğin, trafik kazasında aracınızı uygun bir yere çekin, dörtlüleri yakın, gerekiyorsa uyarı üçgeni yerleştirin.
Yangın, patlama, elektrik kaçağı gibi riskleri değerlendirin. İkinci bir kazayı önlemek için gerekirse ortamı boşaltın.
Etrafı kontrol altına alabilmek için kalabalığın dağıtılmasını sağlayın.
Çevrede sigara içilmesine izin vermeyin.
Hasta veya yaralıları yerinden kıpırdatmayın.
Koruyucu eldiven gibi malzemeniz varsa kullanın. Kan, vücut sıvısı gibi bulaşı riski olan durumlarda doğrudan temastan kaçının. Yardım ederken kendinizi de korumanız önemlidir.
Bu aşamada panik yapmadan, durumu kontrol altına almak ve çevreyi gözlemlemek en kritik davranış olacaktır.
Bildirme
Olay yerini güvenli bir hale getirdikten sonra yapılması gereken ikinci adım yardım çağırmaktır. Sağlık personeline ulaşmak için bu adım kritiktir. Bu aşamada sakin kalıp Acil Çağrı Merkezi’ni (112) aramanız gerekir.
Olay yeri adresi, yakın bir cadde veya bilinen bir yerin adını belirtin.
Yaralı sayısı ve durumlarını detaylı bir şekilde anlatın.
Çağrıyı yapan kişinin adı ve telefon numarasını mutlaka söyleyin.
İlk yardım uygulaması yapıldıysa yapılan uygulamayı 112 Acil Çağrı Merkezi’yle paylaşın.
Bu adımlar olay yerine doğru yardımın gelmesini hızlandırır. Yardım çağrısı yaptıktan sonra ek bilgiler istenebileceği için hatta kalmanız istenirse telefonu kapatmadan görüşmeye devam edin.
Not: 2021 yılında; 110 Yangın İhbar, 112 Sıhhi İmdat, 155 Polis İmdat, 156 Jandarma İmdat, 122 Alo AFAD, 177 Orman Yangın İhbar ve 158 Sahil Güvenlik numaraları tek çatı altında 112 numarasında birleşti. Yani 112 Acil Çağrı Merkezi’ni arayarak ilgili konuyla alakalı destek alabilirsiniz.
Kurtarma
Bu adım, yaralıya doğrudan yapılan müdahaleleri kapsar. Ancak ilk yardım eğitimi alınmışsa müdahalede bulunulabilir. Bilinçsiz yapılan uygulamalar, hasta/yaralı kişiye zarar verebilir. Kurtarma adımında ABC yöntemi devreye girer.
Kurtarma adımı bazı temel uygulamaları içerir:
İlk olarak kişinin bilincini kontrol edin. Omzuna hafifçe dokunarak hasta/yaralıya seslenebilirsiniz.
Bilincini kontrol ettikten sonra eğer kişinin bilinci kapalıysa ve eğitim alınmışsa ilk yardımın ABC’si uygulanması gerekir:
Airway (Hava yolu açıklığı): Eğer bilinç kapalıysa, dil geriye kaçmış olabilir. Baş-çene pozisyonu ile hava yolunu açmaya çalışın.
Breathing (Solunum kontrolü): Hava yolunu açtıktan sonra göğüs hareketlerini gözlemleyin, “bak-dinle-hisset” yaparak ağzına kulağınızı yaklaştırarak nefes alıp almadığını kontrol edin. Solunum yoksa ve ilk yardım eğitimi alındıysa suni solunum uygulanabilir.
Circulation (Dolaşım kontrolü): Kalp atışı, nabız kontrolü yapılır. Boyundan veya bilekten kontrol edebilirsiniz. Nabız yoksa, ilk yardım eğitimi almış kişi tarafından kalp masajı yapılması gerekebilir.
İlk yardım ABC’si uygulandıktan sonra diğer adımlara geçilir.
Hasta/yaralı kişinin bilinci yerindeyse korku ve endişeleri giderin ve kişiyi sıcak tutun.
Kanama varsa, temiz bir bez ya da giysiyle doğrudan baskı uygulayarak durdurmaya çalışın. Mümkünse şok pozisyonuna (ayakları yerden 30 cm yukarı kaldırın) alın.
Kişi bayıldıysa hava almasını sağlayarak şok pozisyonuna alabilirsiniz.
Yara varsa, görmesine izin vermeyin.
Yanık varsa, yanan bölgeyi 10 dakika bol suyla yıkayın. Derisine yapışacak giysilerin çıkarılmasını sağlayın. Yoğurt, diş macunu gibi maddelerin sürülmesine “kesinlikle” izin vermeyin.
Saydığımız tüm bu işlemler, profesyonel ekipler olay yerine ulaşana kadar zaman kazandırmak ve durumun kötüleşmesini önlemek için yapılması gereken temel ilk yardım uygulamalarını içerir. Bu gibi durumlarda ilk yardım çantası bulundurmak da hayli önemlidir. “İlk Yardım Çantasında Neler Bulunmalı?” başlıklı yazımızdan konuyla ilgili bilgi alabilir, ihtiyacınıza uygun ilk yardım çantası modellerine ise Koçtaş’tan ulaşabilirsiniz.
