Evlenmek isteyen çiftler, yeni hayatlarını inşa etmeden önce gelenek ve göreneklere göre farklı ritüellerle tanışırlar. Düğün öncesinde atılan adımlar; nişan adetleri ve bohça hazırlama gibi adetler bölgeden bölgeye değişse de çiftlerin evlilik öncesinde mutlaka yolunun düştüğü gelenekler arasında yer alır. Çeyiz nedir? sorusu da evlilik yoluna girildiği zaman merak edilen konular arasında bulunur. Çeyiz ise en basit tabirle evlenecek çiftin ihtiyaç duyacağı çeşitli eşyalardan oluşur.
Yeni hayatınızı kurarken eviniz için ihtiyaç duyabileceğiniz tüm çeyiz eşyaları ise Koçtaş’ın geniş ürün seçeneklerini değerlendirebileceğinizi unutmayın.
Bu hatırlatmayı da yaptığımıza göre gelin, evliliğin her adımda heyecan, heves ve sevinçle atılan adımları taçlandıran çeyiz geleneğine biraz daha yakından bakalım.
Çeyiz kelime kökeni olarak Arapça ”cihaz” kelimesinden gelir. ”Cehiz” ve ”çehiz” olarak eski metinlerde geçen kelime zamanla çeyiz olarak kullanılmaya başlanır. Evlilik öncesinde erkek tarafından kız ailesine verilen maddi şeyler ise “kalın” olarak adlandırılır. Yani kız tarafının baba evinden getirdiği eşyalar için çeyiz, erkek tarafının kız evine verdiği maddi destek ise kalın olarak değerlendirilir.
Türk kültürünün yanı sıra dünyanın pek çok farklı yerinde bulunan çeyiz geleneği, sadece evlenecek kızın baba evinden götürdüğü eşyayı değil döneme ait kültürel kodlara dair bilgiyi ve sosyal statüyü de ifade eder. Geleneksel çeyizde bulunan eşyalar ailenin köklerini ve geçmişini de ortaya koyar.
Türk kültüründe kızın doğumundan itibaren hazırlanmaya başlanan geleneksel çeyizlerde; el emeği göz nuru işlemeler, seccadeler, farklı motiflere sahip kilimler ve incecik iğne oyaları gibi çeşitli kıymetli eşyalar yer alır. Bu eşyalar çeyiz sandıklarından saklanıp biriktirilir evlendikten sonra da gelinin yeni evine taşınır.
Gelin, geleneksel olarak değerli olan çeyiz sandığına göz atalım.
Çeyiz Sandığı Nedir?
Çeyiz sandıkları, çeyizlerin saklanması için kullanılır ve genellikle ahşaptan yapılır. Geleneksel çeyizleri saklamak için yapılan sandıklarda kullanılan ahşabın ve işlenen motiflerin seçimleri ise bölgeden bölgeye göre değişkenlik gösterir.
Geleneksel olarak bakıldığında da çeyiz sandığı, gelin adayları için umut ve hayallerin taşındığı kıymetli bir eşyadır. Çeyiz sandıklarında biriktirdikleri ve niyetlerini işledikleri eşyalar Anadolu’nun sözsüz iletişiminin somut bir yansıması olarak kabul edilir. Günümüzde de çeyiz sandığı eskisi kadar tercih edilmese de bir ev eşyası ya da modern evlere geleneksel bir dokunuş olarak da görülebilir.
Çeyiz sandığını öğrendiğimize göre sıra geldi çeyiz bohçasına.
Çeyiz Bohçası Nedir?
Söz veya nişan merasiminden sonra gelin ve damat adaylarının birbirlerine karşılıklı olarak verdikleri hediyeler bohçalara yerleştirilip süslenir. Buna da çeyiz bohçası denir. Çeyiz bohçalarında genellikle pijama takımı, iç çamaşırı, çorap, parfüm vb. eşyalar bulunur. Çeyiz bohçalarında sadece evlenecek çift birbirine hediye vermez aynı zamanda anne, baba ve kardeşler için de hediyeler hazırlanır. Konu ile ilgili detaylı bilgiye “Gelinin Yüzünü Güldürecek Gelin Bohçası Hazırlığı Nasıl Olmalı?” ve “Damat Bohçası Nasıl Hazırlanır? Hazırlığı Kolaylaştıracak Damat Bohçası Listesi” yazılarımızı okuyarak ulaşabilirsiniz.
Çeyiz bohçasının en önemli özelliklerinden biri de süslemesi. Evet, yanlış duymadınız. Çeyiz bohçalarının çok özenli bir şekilde hazırlanması da çeyiz kültüründe önemli bir yer tutar. Nişan gibi özel günlerde hazırlayacağınız şeylerin şık, gösterişli ve özenli olarak hazırlanması karşı tarafa verdiğiniz önemi de gösterir. Bu sebepten çeyiz bohçalarını da tüller, simli ipler ve kurdeleler kullanarak süsleyebilirsiniz. Daha önce çeyiz bohçası süsleme konusunda detaylı bir rehber hazırlamıştık. Bohçanızı süslemek için “Gelin ve Damat İçin Bohça Süsleme Rehberi” başlıklı yazımızdan yardım alabilirsiniz.
Çeyiz bohçası gibi çeyiz serme ve çeyiz görme de gelenekler arasında yer alır. Şimdi de bu konulara göz atalım.
Çeyiz Serme ve Çeyiz Görme Geleneği Nedir?
Hazırlanan çeyiz kızın baba evinden davullu zurnalı bir şekilde alınıp çiftin birlikte hayatlarını kuracakları yeni eve götürülür. Aile büyükleri ya da yakın arkadaşlarla birlikte götürülen eşyalar yavaş yavaş dizilir. Sergilenmek istenen havlu kenarları, yatak örtüleri, iğne oyaları gibi el işleri yatakların üzerinde ya da kapılarda yerini alır.
Çeyiz görmede sergilenebilecek diğer eşyaları aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
Çeyiz serme çoğunlukla gelin evinde de yapılsa baba evinde de yapılabilir. Çeyiz görmeye gelecek kişinin sayısına göre birkaç gün çeyizinizi sergileyebilirsiniz. Elbette böyle adetler bölgeden bölgeye göre değişkenlik gösterir. Ayrıca çeyiz görmeye giden akraba, komşu ve arkadaş gibi yakın kişiler, yeni evlenecek çiftin ihtiyaç duyabileceği eşyaları da yanlarında götürüp hediye edebilirler.
Çeyiz görme sırasında gelen misafirler için önceden yemekler hazırlanır. Tavuk, pilav, ayran ve tatlı gibi klasik bir menü hazırlayarak ziyarete gelen misafirlerinizi ağırlayabilirsiniz.
Şimdi sıra geldi çeyizin günümüzdeki yerine.
Çeyizin Önemi ve Günümüzdeki Yeri
Evlenecek çiftlerin hayatlarını kurabilmesi, birlikte kuracakları evin ihtiyaçlarını giderebilmesi gerekir. Bu noktada çeyiz hazırlamak büyük önem taşır. Ancak çeyiz maddi bir hazırlık olmasının yanı sıra kişisel tarzların yansıması, kültürel kodların ve aile değerlerinin de geleceğe taşınması anlamına gelir. Çeyizinizi hazırlarken modern ve geleneksel iki dokunuştan da dilediğiniz gibi faydalanabilirsiniz.
Kadınların iş hayatındaki varlığı, toplumsal olarak kadın-erkek eşitliği konusunun çok daha önemli bir yere sahip olması ve gelişen teknoloji ile birlikte elbette çeyiz kavramında da bazı değişimler yaşanır. Günümüzde de hem geleneksel dokunuşlar hem de modern yaşamın getirdiği kolaylıklardan faydalanarak çeyiz hazırlıkları kız ve erkek tarafından ortaklaşa olarak yapılır. Toplumsal kurallara göre kız çeyiz listesi ve erkek çeyiz listesi farklılaşsa da eşyaları alacak tarafın seçimi konusunda daha esnek bir yapıya sahip olduğunu da kabul etmek gerekir.
Evlenecek genç çiftler için günümüzde devlet tarafından da çeşitli destekler sağlanıyor. Çeyiz hesabı gençlerin tasarruf yaparak evlilikleri için para biriktirmelerini kolaylaştırmanın yanı sıra ek olarak maddi desteğin de verildiği bir uygulamadır. Evlenmeyi planlıyorsanız “Çeyiz Hesabı Nedir? Nasıl Açılır?” başlıklı yazımıza göz atarak verilen destek konusunda daha fazla bilgi sahibi olabilirsiniz.
Bu yazımızda çeyiz ile ilgili merak ettiklerinizi paylaştık. Çeyiz konusu ile ilgili araştırma yaptığınıza göre evliliğe bir adım daha yaklaştınız demektir. Büyük güne geri sayım başlamışken yeni kuracağınız yuvanız için çeyiz hazırlıklarında yardımcı olması için “Evlilik Hazırlıklarına Başlarken: Çeyiz Hazırlama Rehberi” yazımızı da okumanızı öneririz.
Çeyizinizi zenginleştirip kuracağınız yuvanızı yaşayan bir ev haline getirebilmek için ihtiyacınız olan her şeyi Koçtaş’ta bulabilirsiniz.
