Güneydoğu Asya’nın tropik ormanlarında doğal olarak yetişen kauçuk çiçeği (Ficus elastica), evlerde en çok tercih edilen dekoratif bitkilerden biridir. Büyük, parlak ve kalın yapraklarıyla mekanlara farklı bir hava katmasının yanı sıra ortamdaki havayı temizleme özelliği sayesinde ferah bir atmosfer yaratır.
Kauçuk çiçeği bakımı doğru şekilde yapıldığında uzun yıllar boyunca gelişimini sürdürebilmesinin yanı sıra dayanıklı yapısıyla da bakımı zor olmayan bitki türlerindendir.
Eğer evinize dekoratif bir dokunuşta bulunmak ve hava kalitesini iyileştirmek istiyorsanız kauçuk çiçeği tam size göre. Şimdi gelin; kauçuk çiçeğinin özelliklerinden çoğaltma yöntemlerine, bakım ipuçlarından saksı değişimine kadar bilmeniz gereken her detayı adım adım inceleyelim.
Kauçuk çiçeğinin doğal yaşam alanı Hindistan’ın kuzeyi, Nepal, Bhutan, Myanmar, Malezya ve Endonezya’ya kadar uzanır. “Kauçuk” adı ise Quechua (bir Güney Amerika yerli dili) kökenli cauchu sözcüğünden gelir. Bu kelime “ağlayan ağaç” ya da “süt veren ağaç” anlamını taşır. Bunun nedeni, ağacın gövdesine çizik atıldığında içinden süt kıvamında beyaz bir özsuyun akmasıdır. Zamanla bu özsudan elde edilen elastik madde “kauçuk” adıyla anılmış ve sözcük dünya dillerine bu şekilde yayılmıştır.
Doğal yaşamının dışında ev ortamında da yetişebilen bu bitki yavaş büyür, kuru ortamları tolere edebilir ve hava filtreleme özelliğiyle bulunduğu mekanın havasını ferahlatır. Ancak uzun yıllar boyu sağlıklı kalabilmesi için ihtiyaçlarını doğru anlamak gerekir.
Latince adı: Ficus elastica
Işık ihtiyacı: Kauçuk çiçeği ışık sevse de direkt gelen güneş ışığından hoşlanmaz. Gün doğumu ve gün batımının yumuşak ışıkları kauçuğunuz için ideal etkiyi sunar. Işık almayan noktalarda yapraklar daha küçük ve daha cansız renkte olabilir. Bitkinin her noktadan ışık almasına özen göstererek ışık ihtiyacını giderebilirsiniz.
Toprak gereksinimi: Suyu hızlı şekilde süzdürebilen toprak karışımları kauçuk için uygundur. Çünkü iyi drene olmayan toprakta kalan su, kökleri zamanla çürütür. Torf, perlit ve bahçe toprağını eşit oranda karıştırarak ideal zemini oluşturabilirsiniz. Ayrıca toprağın hava alabilir yapısını korumak için en az yılda bir kez yüzey toprağı yenilenmeli, 2-3 yılda bir de tüm saksı toprağı değiştirilmelidir.
Su ihtiyacı: Kauçuk bitkisi düzenli sulama ister, ancak fazla sulamadan da hoşlanmaz. Çünkü fazla sulama kök çürümesine neden olur. Mevsimsel olarak toprağın kurumasına göre sulama yapabilirsiniz. Yani yazları haftada 1-2 kez, kışları ise ortam sıcaklığına bağlı olarak seyrek bir şekilde sulayabilirsiniz. Nemi sevdiği için özellikle kaloriferli mekanlarda yapraklarına düzenli olarak su püskürtebilirsiniz.
Çiçeklenme dönemi: İç mekanlarda çiçek açmayan kauçuk bitkisi genellikle doğal ortamında tropikal bölgelerde çiçek açar. Doğru bakımla yıl boyu yeşil yapraklı kalır.
Toksisite: Kauçuk çiçeğinin yaprak ve dallarındaki sütlü özsu, ciltle temas ettiğinde tahriş edebilir. Ayrıca kedi ve köpekler için toksiktir; yenildiğinde mide ve sindirim problemlerine yol açabilir. Bu nedenle evcil hayvanların ve küçük çocukların ulaşamayacağı bir konumda tutulması önerilir.
Kauçuk Çiçeği Bakımı Nasıl Yapılır?
Doğru ve düzenli bakımla uzun yıllar evinizi ve ofisinizi süsleyecek kauçuk bitkisinin sağlıklı kalmasını istiyorsanız ışık, sıcaklık, nem, sulama ve yaprak temizliği gibi birkaç temel noktaya dikkat etmeniz önemlidir.
Ortam Sıcaklığı ve Nem
Tropikal kökenli olan kauçuk çiçeği sıcak ve nemli ortamları sever. 18-24 °C arasındaki oda sıcaklığı onun için idealdir. Kışın bulunduğu ortam sıcaklığının 15 °C’nin altına düşmemesine özen göstermeniz önerilir. Kaloriferli ortamlarda yapraklarını ara ara nemlendirerek kendisini sevindirebilirsiniz.
Yaprak Temizliği
Hava temizliği özelliği olan bu bitkinin geniş yaprakları kolay bir şekilde toz toplar. Bitkinin fotosentez yapmaya devam edebilmesi için tozlarının düzenli olarak temizlenmesi gerekir. Bu toz temizliğini nemli bir bez ve saf su ile gerçekleştirebilirsiniz. Kuruyan yaprakları da düzenli olarak temizlerseniz bitkinin gelişiminin önünü açmış olursunuz.
Gübreleme Zamanı
Kauçuk çiçeği, yılın belirli dönemlerinde besine daha çok ihtiyaç duyar. İlkbahar ve yaz ayları onun aktif büyüme dönemidir. Bu dönemde iki haftada bir sıvı ya da yapraklı bitkilere uygun dengeli bir gübre kullanmak; yaprakların daha büyük, parlak ve sağlıklı gelişmesini destekler.
Sonbahar ve kış aylarında ise bitki dinlenme sürecine girer. Bu dönemde büyüme hızı yavaşladığı için gübre vermek gerekmez. Hatta fazladan gübre, köklerde tuz birikimine yol açarak bitkiye zarar verebilir. Düzenli gübreleme yaparken ara sıra yalnızca su vererek toprağın yıkanmasına fırsat tanımak da kök sağlığı açısından faydalıdır.
Kauçuk Çiçeği Nasıl Çoğaltılır?
Gövde kesimi (çelikleme) yöntemi ile kauçuk çiçeğinizi çoğaltabilirsiniz. İşte, adım adım kauçuk çiçeği çoğaltma yöntemi:
Bitkinin dallarının en tepesinden 10-15 cm uzunluğunda bir dal kesin.
Kestikten sonra daldan süt (lateks) akacağını göreceksiniz.
Ekimi yapmak için sütün tamamen akması gerekir, aksi halde damarlar tıkanır ve köklendirme gerçekleşmez.
Dalı bir bardak suyun içine koyarak tüm sütün akmasını sağlayın.
Toprağa dikmeden önce dalın altındaki yaprakları koparın.
Çeliğin üzerinde 3-4 yaprak bırakmanız yeterlidir.
Kalan yapraklar çok büyükse su kaybını azaltmak için yarıya kadar kesin.
Torf veya perlit karışımı toprağa çeliği 4-5 cm derinliğe dikin.
Toprağı nazikçe bastırarak çeliği sabitleyin.
Çelikleme işleminden yaklaşık 40 gün sonra kauçuk çiçeğinizin köklendiğini göreceksiniz.
Saksı Değişimi Ne Zaman Yapılır?
Kauçuk çiçeği yavaş büyüyen bir bitki olmasına rağmen güçlü kök yapısı nedeniyle belirli aralıklarla saksı değişimine ihtiyaç duyar. Genel olarak kökler saksının dışına taşmaya başladığında saksı değişimi yapılması gerekir:
Saksı değişimi için ilkbahar ayları (mart-nisan) yani bitkinin aktif büyüme dönemine girdiği zaman dilimi en doğru tercihtir. Bu dönemde bitki yeni toprağa daha kolay uyum sağlar.
Eski saksıdan biraz daha büyük bir saksı seçebilirsiniz. Çok büyük saksıya dikmek fazla su tutacağı için kök çürümesine sebep olabilir. Saksı değişimi sırasında köklerde çürümüş kısımları mutlaka temizlemeniz gerekir. Taze ve hava geçirgenliği yüksek, torf ve perlit karışımlı topraklar tercih edebilirsiniz.
Saksı değişiminden sonra bitki bir süre strese girebilir ve yaprak dökebilir, ama bu durumda endişe etmenize gerek yok. Yeni ortamına alıştıktan sonra sağlıklı bir şekilde büyümeye devam edecektir.
