İnşaat deyince akla gelen temel malzemelerden biri olan beton; çimento, agrega, su ve katkı maddelerinin homojen şekilde karıştırılmasıyla oluşur ve yapının sağlamlığını doğrudan etkiler. Peki, her beton aynı derecede sağlam mıdır? Elbette hayır.
Beton, dışarıdan baktığımızda gri renkte akışkan bir malzeme olsa da bileşimi, teknik özellikleri, basınç dayanımı, durabilitesi, homojenliği farklılık gösterir. Dolayısıyla her beton aynı ölçüde sağlam değildir.
Bu durumda aklınıza “En sağlam beton hangisi?” sorusu gelmiş olabilir. Uzmanlar C50 sınıfı ve üzeri betonları yüksek dayanımlı beton olarak tanımlıyorlar. Gelin, C50 sınıfı beton nedir ve nerelerde kullanılır, birlikte bakalım.
Betonlar, dayanımına göre sınıflandırılır. C30, C35, C40, C45 betonlar ile birlikte C50 beton, dayanımı en yüksek betonlar arasında yer alır. “Beton sınıflandırmaları neden C ile başlıyor?” diye merak ediyor olabilirsiniz. C, İngilizce beton anlamına gelen “concrete” kelimesinin baş harfi. Sonraki sayı ise betonun dayanımını gösterir.
2018 Türkiye Bina Deprem Yönetmeliğine göre binalarda en az C25 dayanım sınıfı beton kullanılmalıdır. Yine de daha yüksek dayanımlı betonların kullanılması binaların depremde hasar riskini azaltır.
Bu yazımızın konusu olan C50 beton sınıfı en yüksek dayanımlı betonları ifade eder. 50 sayısı, betonun 50 megapaskal (MPa) basınç kuvvetine yani 7 ve üzeri depremlere dayanabileceği anlamına gelir. C50 beton, daha çok yüksek performanslı bir betona ihtiyaç duyulan agresif kimyasalların veya yüksek düzeyde aşınmanın mevcut olduğu zorlu koşullarda kullanılır.
C50 beton üretiminde; beton kalitesi için seçilmiş agregalar, yüksek performanslı çimento ve yeni nesil polikarboksilat esaslı kimyasal katkılar kullanılıyor. Sırasıyla bu içerikleri açıklayalım.
Agrega; kum, çakıl, kırma taş gibi taneli farklı mineral yapıya sahip inorganik malzemeleri ifade ediyor. Son dönemde “Betonunda deniz kumu kullanılmış, içinde deniz kabukları varmış.” gibi söylemleri sıkça duyduk. Beton karışımında tuzlu kum kullanılması ve homojenliğe zarar veren deniz kabuklarının olması, betonun sağlamlığını olumsuz etkiler. Bu yüzden C50 gibi yüksek dayanımlı beton üretiminde de “seçilmiş” kum, çakıl, kırmataş kullanılır.
Yüksek performanslı çimento da yüksek dayanım ve ısıl direnci sağlayan, asit ve sülfata karşı dayanıklı, kaliteli çimentodur. Asit ve alkalilere karşı yüksek dirençli olan polikarboksilat katkılar ise temel olarak plastikleştirici bir etki elde etmek için kullanılan polimerlerdir ve betonun özelliklerinin iyileştirilmesine katkı sağlar.
C50 Beton Özellikleri Nelerdir?
C50 betonun, özel içeriği sayesinde en yüksek dayanımlı betonlardan biri olduğunu öğrendik. Peki, onu özel kılan C50 beton özellikleri nelerdir?
Yüksek Mukavemet: Yüksek erken ve nihai dayanıma sahiptir. Yüksek erken dayanımlı bir beton, döküldükten sonraki ilk 24 saatte basınç dayanımı yapısal beton kalitesine ulaşabilen beton demektir. Nihai dayanım ise malzemenin dayandığı en yüksek gerilimi ifade eder.
Yüksek Dayanıklılık (Durabilite): Çekme ve büzülme yapmaz. Ayrıca ağır yükleri taşıyacak kadar güçlü, donma ve çözülmeye karşı dirençlidir.
Düşük Geçirgenlik: Hava koşullarına, korozyona, kimyasallara, çevresel faktörlere ve sülfat, klorür, yağ gibi etkenlere karşı dayanıklıdır.
İyi İşlenebilirlik: Kolay karıştırılır, kolay yerleştirilir. Taşıma, karıştırma ve yerleştirme esnasında segregasyon yapmadan yani homojenliğini kaybetmeden kendinden yerleşir.
Uzun Ömür: Yüksek basınç dayanımı, daha yüksek durabilite, daha düşük boşluk oranı ve daha düşük geçirgenlik sayesinde uzun ömürlüdür. Büyük bir onarım gerektirmeden uzun yıllar kullanılabilir.
C50 beton, düşük dayanımlı betonlara göre daha pahalı bir malzeme olmasına rağmen saydığımız bu özelliklerinin yüksek maliyetini dengelediğini söyleyebiliriz.
C50 Beton Avantajları Nelerdir?
Kentsel bölgelerde nüfus artışı, şehirlerde daha çok yüksek binaya ihtiyaç duyulmasına neden olur. C50 gibi yüksek mukavemetli betonlar da avantajları sayesinde daha yüksek binaların daha verimli ve daha sürdürülebilir bir şekilde inşa edilmesine olanak sağlar. Peki, giderek daha çok tercih edilen C50 betonun avantajları neler?
C50 beton, düşük mukavemetli betondan daha güçlü ve dayanıklıdır. Bu da yapısal bozukluk riskini azaltır.
Düşük dayanımlı betona göre daha az onarım ve bakım gerektirdiği için düşük bakım maliyetine sahiptir. Dolayısıyla uzun vadede tasarruf sağlar.
Düşük dayanımlı beton kullanılan yapılara göre kolon, kiriş gibi taşıyıcı elemanların boyutları daha küçük seçilebildiği için hem maliyet düşer hem yerden tasarruf sağlanır. Örneğin bir binanın kolonunda C50 beton kullanılırsa C25 beton kullanılmasına göre %33 daha küçük kolon yapılabilir.
Daha yüksek bireysel kiriş kapasitesi sayesinde daha az sayıda kiriş kullanılır. Köprü gibi yüksek maliyetli üst yapı projelerinde ekonomik avantaj sağlar.
C50 Beton Nerede Kullanılır?
Yüksek mukavemet, dayanıklılık, kolay uygulanabilirlik gibi özellikleri ile C50 beton, çok çeşitli yapısal uygulamalar için kullanılabilen çok yönlü bir malzemedir. Bu nitelikli betonun kullanıldığı bazı alanları sizin için listeledik:
Yüksek katlı binalar
Yüksek mukavemet gerektiren köprü, stadyum ve enerji santralleri gibi yapıların temelleri
Çatlama ve deformasyonu önlemenin kritik olduğu barajlar ve istinat duvarları
Agresif çevre koşullarına maruz kalacak yapılar
Köprü, viyadük, tünel gibi üst yapı projeleri
Nükleer radyasyon ortamında bulunan yapılar
Suyun aşındırıcı etkisi altında bulunan liman, baraj gibi projeler
Viyadüklerin kiriş ve kolonları gibi önyapımlı – öngerilmeli prefabrik taşıyıcı elemanlar
Kimyasallara maruz kalan yapılar
C50 Beton Ömrü Ne Kadar?
Kullanıldığı ortam, kullanılan malzemelerin kalitesi, ekonomik ömrü boyunca maruz kaldığı çevresel etkenler gibi bir dizi faktöre bağlı olarak C50 beton ömrü değişebilir. Genel olarak 50 ila 100 yıl arasında kullanılanılabilen C50 beton ömrünü etkileyen bu faktörlerin etkilerini kısaca açıklayalım:
Çevresel faktörler: Su, tuz ve diğer çevresel faktörlere maruz kalan betonun ömrü kısalır.
Malzeme kalitesi: Düşük kaliteli malzemelerle yapılan betonun ekonomik ömrü daha kısadır.
Bakım: Düzenli olarak kontrol edilen, bakımı yapılan beton daha uzun süre dayanır.
Beton ömrü konusunun daha anlaşılır olması açısından bir örnek vermek gerekirse: İstanbul’da yapılan yüksek bir binada kullanılan C50 beton için %40’ın altında su/çimento oranı, 380 kg/m3’ün üzerinde eşdeğer çimento dozajı sağlanırsa deniz suyundan kaynaklanan korozyon ile deniz suyu haricindeki klorürlerin ve karbonatlaşmanın sebep olduğu korozyon gibi çevresel etkilere karşı dayanıklı, 100 yıl ekonomik ömre sahip bir bina yapılabilir.
Bu yazımızda C50 betonu hakkında detaylı bilgiler verdik. Diğer beton sınıfları, nerelerde tercih edildikleri, aralarındaki fark gibi konularda daha detaylı bilgi almak isterseniz Beton Sınıfları ve Dayanımları Nelerdir? Beton Özellikleri Hakkında Bilmeniz Gerekenler yazımıza göz atabilirsiniz. İnşaat ya da yalıtım, bakım, onarım, kısacası ihtiyaç duyduğunuz her türlü işinin ehli ustaya Ustabilirplatformumuz aracılığıyla ulaşabileceğinizi de hatırlatalım.
