Çeyiz kültürü eski yıllardan beri hayatımızda olan çoğunlukla kız çocukları doğduklarından itibaren hazırlanmaya başlanan eşyalardan oluşuyor. “Çeyiz sandığı nedir?” diye düşünüyorsanız bu sandığın sadece çeyizlerin saklandığı bir eşya değil aynı zamanda çeyiz kültürü için de bir sembol olduğunu söyleyebiliriz.
Evlilik hazırlıklarının henüz başındaysanız ve çeyiz sandığı ile ilgili bilgi edinmek geleneklere göre çeyizler hazırlayıp nesilden nesile aktarılacak çeyiz sandıkları oluşturmak isterseniz sizin için çeyiz sandığına dair pek çok bilgiyi derledik. Özellikle geçmişe köklere ve kültüre kıymet veriyorsanız, yeni bir hayata başlarken bu kadim kültürü içeren adımlar atmak istiyorsanız siz de bir çeyiz sandığı hazırlayabilirsiniz. Kim bilir, belki ailenizde hâlâ çeyiz sandığını saklayan ziyarete gittiğinizde sandığını açıp el emeği işlerinin hikayelerini anlatan büyükleriniz vardır. Belki de siz bir sandık hazırlayıp gelecekteki torunlarınıza miras bırakırsınız.
Dilerseniz kültürel miras ve gelenekler için hayli değerli olan çeyiz sandığına daha yakından bakalım.
Aile kavramı Anadolu topraklarında her zaman önemli bir yerde bulunur. Çocuklar doğduktan sonra gelecekte kendi ailelerini kurarken zorlanmamaları yani aile birliklerine katkı sunabilmek için aile büyükleri tarafından çeyizler hazırlanmaya başlar. Sandık ise eski uygarlıklardan beri kullanılan günümüzde ise şekil değiştiren bir eşyadır. Eskiden mücevherler ya da askeri mühimmatlar taşınırken sonrasında çeyizler taşınmaya başlamış. Günümüzde ise çoğunlukla antika dekoratif bir eşya olarak salonları, koridorları ve yatak odalarını yani yaşam alanlarını süslemeye devam ediyor.
Özellikle geçmiş zamanlarda hazırlanan çeyiz sandıklarında saklanan nakış, oya ve danteller; coğrafya, ekonomik şartlar ve toplumun yaşayışına göre şekillenerek ortaya çıkar. “Söz gümüşse sükût altındır” atasözünden de anlayacağımız üzere Anadolu toplumunda az konuşmak makbuldür. Böyle kapalı toplumlar da imgeler ve sembollerle iletişim kurmaya daha açıktır. Tabii bu durum çeyizlere de yansır. Eski dönemde Anadolu’da yapılan işlemelerin motiflerin farklı anlamları bulunur. Örneğin halı ve kilimlerden bildiğimiz eli belinde motifi dişiliği ve bereketi sembolize eder. Gül ve bülbül işlemeleri ise evlenmek isteyen kızın sevdiğine bunu ifade etmesi anlamına gelir. Aynı şekilde beyaz mendil vermek de sevginin ve ilginin ifadesi olarak kullanılır.
Çeşitli sembollerin yani dilek ve isteklerin emek emek işlendiği çeyizlerin saklandığı sandıklar çeyizin en değerli parçalarından biridir. Yöresel olarak değişiklikle gösterse de sandıkların içine genel olarak yatak çarşafları, yorganlar, sofra örtüleri, seccadeler ve yazmalar konur. Sandıklar genel olarak ahşaptan yapılır ve farklı oymalarla süslenir. Tahta kurularına karşı dayanıklı bir yapıya sahip olduğu için çeyiz sandıklarında daha çok sedir ağacı tercih edilir. Ağaç seçimi yine bölgelere göre değişir. Örneğin Kahramanmaraş’ta hazırlanan çeyiz sandıklarının yapımında daha çok ceviz ağacı tercih edilir. Tabii sandığın malzemesi, oymaları ve içerisindeki çeyiz de ailenin zenginliğini ifade eder. Yani çeyiz sandığının anlamı ve ifade ettiği şeyler bir kültürün yansımasıdır.
Eskiden kullanılan çeyiz sandıkları daha ağır ve ahşaptan yapılsa da günümüzde şekil değiştirerek dekoratif olarak da kullanılmaya başlandı. Dilerseniz daha modern görünümlü sandıklar da bulabilirsiniz.
Çeyiz sandığının tarihi ve kültürel detaylarından sonra sıra geldi içini çeyizlerle doldurmaya!
Çeyiz Sandığına Neler Konulur?
Eskiden aile yadigârı eşyaların yer aldığı sandıklar günümüzde farklı şekillerde hazırlanabilir. Yani çeyiz sandığınıza koyacağınız şeyler tamamen müstakbel eşinizle birlikte karar vereceğiniz eşyalara bağlı diyebiliriz.
Dilerseniz aşağıda sıraladığımız eşyaları bohça yaparak çeyiz sandığınızı oluşturabilirsiniz.
Parfüm ve makyaj malzemeleri gibi kişisel eşyaları
El emeği, göz nuru ve sevgiyle yapılan el işleri çeyiz sandıkları için geleneksel ve kalıcı dokunuşlardır. Siz de el işi ürünlere yer vermek isterseniz aşağıdaki listeden faydalanabilirsiniz.
Yatak örtülerine yapılan el nakışları
Masa örtüleri, peçeteler, giysi kenarları ve perdelerde kullanılan dantel işlemeler
Sehpa örtüleri, perdeler, yazmalar ve havlularda kullanılan dantel ve iğne oyaları
Halı ve kilim gibi dokuma ürünler
Çetik ve lif gibi örgüler
Daha geleneksel bir çeyiz hazırlamak isterseniz “En Güzel Çeyizlik Lif Modelleri” başlıklı ve “En Güzel Çeyizlik Havlu Kenarları Modelleri” başlıklı yazılarımıza göz atabilir, dilediğiniz modelleri hazırlamaya başlayabilirsiniz.
Çeyiz sandığı ve bohçanızı hazırlarken arkadaşlarınızdan ve aile büyüklerinizden destek alabilirsiniz. Böylece birlikte keyifli bir ritüele de ortaklık yapmış ve anı biriktirmiş olursunuz.
Çeyinizi sandıklarda sergilemek yani çeyiz sandığı hazırlamak istiyorsanız gelin bir de çeyiz sandığı modellerine göz atalım.
Çeyiz Sandığı Modelleri Nelerdir?
Çeyiz sandıkları boyut, malzeme ve tasarım gibi farklı unsurlara bağlı olarak çeşitlilik gösterir. Eskiden ahşap oymalı büyük sandıklar tercih edilirken günümüzde ise daha hafif ve küçük boyutlu sandıklar çeyiz sandığı olarak değerlendiriliyor.
Ahşap çeyiz sandıkları genellikle ceviz ağacından yapılır ve iyi bakım yapıldığı sürece uzun yıllar kalabilir hatta nesilden nesile bile hediye edilebilir. Çeyiz sandığı olarak kullandıktan salonunuzda sehpa olarak kullanabilirsiniz. Dilerseniz kendin yap projeleri ile de sandığı evin farklı yerlerinde değerlendirebilirsiniz. Tabii bu projeyi yaparken evinizin tarzına uygun olmasını göz önünde bulundurmanızı öneririz.
Kadife kumaş kaplı çeyiz sandıkları ise günümüzde daha çok yapılan genellikle düz renklerden oluşan sandıklardır. Çeyizlere şıklık katarken sonrasında yatak odalarında puf olarak değerlendirilebilir.
Dilerseniz antika sandıkları da kullanarak çeyizlerinizi sergileyebilirsiniz. Evinizde nostaljik bir hava yaratmak için sonrasında salonunuzda ya da oturma odasında da bu sandığa yer verebilirsiniz.
Çeyiz sandığının önemini içerisinde saklayabileceğiniz çeyiz eşyalarını ve seçebileceğiniz çeyiz sandığı modellerinden bahsettik. Gelenekleri günümüzdeki imkanlarla birlikte harmanlayarak istediğiniz çeyiz sandığını oluşturabilirsiniz. Çeyiz hazırlama konusunda bir rehbere ihtiyacınız varsa “Evlilik Hazırlıklarına Başlarken: Çeyiz Hazırlama Rehberi” başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.
Çeyiziniz için aradığınız ne varsa Koçtaş’ta bulabilirsiniz!
