Popüler kültürle birlikte tüm dünyaya yayılan hem faydalı hem de lezzetli bir içecek: matcha. Latte’lerden smoothie kaselerine, dondurmalardan kokteyllere kendine yer bulabilen, son dönemin popüler lezzeti matcha hakkında neler biliyorsunuz? Daha önce adını duymuş olsanız bile “Matcha nedir?” diye merak ediyorsanız sizin için kökeninden hazırlanış şekline en lezzetli tarifleriyle birlikte detaylı bir şekilde ele aldık.
Matcha çayının ham maddesi, Camellia sinensis isimli bir çay ağacıdır. Bu ağaç, Japonya’da gölgede yetiştirilip özel yöntemlerle işlenerek “tencha” adı verilen yüksek kaliteli yapraklara dönüştürülür. Bu yaprakların yalnızca en iyi kısımlarının seçilerek elle toplanıp taş değirmende ince toz haline getirilmesiyle de “matcha” oluşur. Yani matcha, yaprağın tamamının içildiği kaliteli bir yeşil çay çeşididir. Bu nedenle klasik yeşil çaydan çok daha yoğun bir tat ve besin profiline sahiptir.
Şimdi de bu çayın köklerine uzanalım.
Matcha’nın Kökeni Nedir? Japon Kültüründe Nasıl Bir Yeri Vardır?
Japon çayı olarak bilinen matcha’nın kökleri Çin’e uzanıyor. Çin’de eğitim gören Budist rahipler, matcha’nın sakin ve zihinsel açıdan uyanık bir ruh haline ulaşmalarına yardımcı olduğunu keşfeder. Zen Budist rahibi Eisai sayesinde binlerce yıl önce çay seremonilerinde kullanmak üzere Japonya’ya taşınır. Eisai yalnızca bitkiyi değil, aynı zamanda çayın ruhunu da taşır. Japonya’da matcha üretimi yaygınlaşır ve bu yeşil toz çay, zamanla çay seremonilerin kadim bir geleneği haline gelir. Bu seremoniler ise sadece çay içmekten ibaret değildir; estetik, sadelik ve zihinsel farkındalıkla harmanlanmış bir yaşam felsefesidir.
Japon kültüründe çaya duyulan saygı büyüktür. Matcha ise bu geleneğin hem ruhani hem sanatsal bir yansıması olarak kabul edilir. Bugün hala Japonya’da çay seremonileri; uyumun (wa), saygının (kei), saflığın (sei) ve huzurun (jaku) simgesi olarak yaşatılır. Bu saygıyı üretim aşamasındaki özenden de anlayabilirsiniz.
Matcha Nasıl Üretilir?
Matcha’nın bu kadar özel olmasının sebeplerinden biri üretim sürecindeki özendir. Matcha çok özel şartlar altında yetiştirilip özenle toplanır. Aynı özenle çay haline getirilir. Matcha’nın neden bu kadar özel olduğunu görebilmek için bu adımları sıralayalım:
Gölgeleme: Hasattan yaklaşık 3-4 hafta önce çay bitkilerinin klorofil ve L-theanine üretimini artırmak için gölgeye alınır.
Toplama: Sadece en genç, en kaliteli yapraklar elle toplanır.
Buharlama ve kurutma: Yapraklar buharlanır, damarları temizlenir ve kurutulur.
Taş değirmende öğütme: Son adımda yapraklar, granit taş değirmenlerde çok yavaş bir şekilde toz haline getirilir.
Şimdi de çok titiz bir şekilde üretilen matcha’nın içmeden önceki son aşamasına geçelim.
Matcha Nasıl Yapılır?
Matcha hazırlamak hayli basittir, ancak üretim aşamalarında olduğu gibi burada da özen ister. Matcha hazırlamak için ihtiyacınız olan ekipmanları (bir kase, bir çırpıcı ve kaliteli bir matcha tozu) temin ettikten sonra aşağıdaki aşamaları değerlendirerek matcha’nızı hazırlayabilirsiniz.
1-2 çay kaşığı matcha tozunu bir kaseye alın.
Ardından üzerine az miktarda 80 derece sıcak su ekleyin. Kaynar su eklerseniz tozu yakabilirsiniz, bu da çayı daha buruk hale getirecektir.
Önce daire sonra W şeklinde yani zikzak yapacak şekilde uzun süre kuvvetli bir şekilde çırpın.
Tekrar üzerine sıcak su ekleyin, üstü köpüklenene kadar çırpın.
Afiyet olsun.
Not: Çok kolay topaklandığı için su eklemeden önce matcha’yı eleyebilirsiniz.
Matcha’nın Tadı Nasıldır?
Matcha’nın tadı konusunda herkesin fikri farklı olabilir. Bu farklılık çoğu zaman matcha’nın kalitesine, hazırlanma şekline ve kişisel damak zevkine bağlıdır.
Genel olarak matcha; topraksı, bitkisel ve hafif acımsı bir aromaya sahiptir. Aynı zamanda umami adı verilen, ağızda dolgunluk hissi yaratan özel bir lezzet profili sunar. Matcha temelde seremonial ve mutfak tipi olmak üzere iki kaliteye ayrılır. Bu iki tür arasındaki fark, hem kullanılan yaprakların kalitesinden hem de işlenme amaçlarından kaynaklanır. Seremonial (yüksek kaliteli) matcha türleri genellikle daha yumuşak, dengeli ve hafif tatlımsı bir tat bırakırken mutfak tipi (daha düşük kaliteli) matcha’lar daha keskin ve belirgin bir acılığa sahip olabilir.
Seremonial matcha; yılın ilk hasadında toplanan, gölgede büyütülmüş en genç ve en narin yapraklardan elde edilir. Rengi canlı yeşildir, dokusu ipeksidir ve tadı yumuşaktır. Bu tür matcha genellikle çay tüketimi için tercih edilir. Yani sadece sıcak suyla hazırlanır ve geleneksel çay seremonilerinde kullanılır.
Mutfak tipi matcha ise daha olgun yapraklardan yapılır. Renk tonu daha mat, aroması daha keskin ve acımsıdır. Bu özellikleri sayesinde tatlılar ve fırınlanmış tariflerde lezzeti dengelemek için kullanılır.
Kısacası seremonial matcha içmek, mutfak tipi ise pişirmek için daha uygundur.
Matcha ilk kez içildiğinde daha önce özellikle sadece klasik yeşil çay deneyimi olanlar için alışılmadık veya garip bir tat gibi gelebilir Ancak doğru şekilde hazırlandığında kendine özgü aromasıyla keyifli bir içeceğe dönüşebilir.
Matcha deneyiminizi artırmak için farklı tarifler arıyorsanız yapabileceğiniz birkaç basit ve popüler matcha tarifine geçelim.
Popüler Matcha Tarifleri
Kafelerde sıklıkla görebileceğiniz popüler matcha çeşitleri ve evde yapabileceğiniz tarifleri şöyle.
Matcha Latte Tarifi
Malzemeler
1-2 çay kaşığı matcha tozu
1 su bardağı inek sütü (Vegan seçenek olarak yulaf sütü, soya sütü veya badem sütü de kullanabilirsiniz.)
1 yemek kaşığı bal
1 çay kaşığı tarçın (isteğe bağlı)
Yapılışı
Sütü ısıtın.
Matcha tozunu eleyip kaseye alın.
Üzerine 2 yemek kaşığı sıcak su ekleyip zikzak yaparak sert şekilde karıştırın.
Süte balı ve tarçını ekleyin, karıştırıp köpürtün.
Ardından hazırladığınız sütü matcha’ya ekleyip iyice karıştırın.
Çilekli latte de favoriler arasında. Dilerseniz bardağınıza öncesinde birkaç çileği ezip ekleyerek çilekli matcha latte hazırlayabilirsiniz.
Matcha Smoothie Tarifi
Malzemeler
1-2 çay kaşığı matcha tozu
1 adet donmuş muz
3-4 adet donmuş çilek
1 su bardağı ılık süt (Hindistan cevizi sütü ya da badem sütü)
Yapılışı
Muz, çilek ve sütü blender’a ekleyin.
Ardından üzerine matcha tozunu ekleyip blender’ı çalıştırın.
Tüm malzemeler karıştıktan sonra servis yapabilirsiniz.
Matcha Chia Puding Tarifi
Malzemeler
1,5 su bardağı badem sütü
1 yemek kaşığı matcha tozu
1 yemek kaşığı bal veya akçaağaç şurubu
5 yemek kaşığı chia tohumu
Üzeri için meyve (çilek, muz, kivi vb.)
Yapılışı
Süt, matcha tozu ve balı bir kapta çırpın.
Chia tohumlarını ekleyip karıştırın.
Karışımı bir kavanoza dökün, kapağını kapatın ve buzdolabında en az 4 saat (tercihen gece boyunca) bekletin.
Servis etmeden önce üzerini dilimlenmiş meyvelerle süsleyin.
Afiyet olsun!
Matcha’nın kökeninden, Japon kültüründeki yerinden, yetiştirilme şeklinden, detaylarıyla yapılışından ve popüler tariflerinden bahsettik. Siz de kendi matcha’nızı evinizde demlemek isterseni farklı çay ve kahve demleme modelleri için Koçtaş’ı ziyaret edebilirsiniz.
