Gül; kokusu, zarafeti ve canlı renkleriyle bulunduğu ortama güzellik ve romantizm katar. Bu nedenle balkonların, bahçelerin, terasların demirbaşları arasında yer alır. Siz de hayatınızda bu dayanıklı ve asil çiçeğe yer vermek istiyorsanız gül yetiştirmenin inceliklerini merak ediyor olabilirsiniz.
Bu yazımızda size gül nasıl dikilir, budanır ve çoğaltılır; nasıl bir saksı ve toprak ister, nasıl sulanır, hangi toprağı ister, böceklenmesi nasıl engellenir, hangi mevsimde dikilir, ele aldık. Önce gül çeşitlerine göz atalım.
Gül ailesi; renk, koku, şekil ve yetiştiği bölge itibarıyla çok geniş bir aile. Yüzlerce çeşidi bulunduğu söylenebilir. İşte, en yaygın gül çeşitleri:
Isparta Gülü: Ülkemizde en yaygın tür olan Isparta gülü hem bahçede hem saksıda yetiştirmeye uygun bir gül türü. Güneşi seven bu güller, pembe başta olmak üzere birçok farklı renkte olabiliyor. Isparta gülleri, sonbahar dahil uzun dönem çiçek açan, yediveren güller arasında yer alıyor.
Baston Gülü: Rengarenk ve yoğun kokulu bu gül türü de ilkbahar aylarının başından sonbahar sonuna kadar çiçek açan yediveren güllerinden. 2-3 metre yüksekliğe erişen bir tür olduğu için baston şeklindeki gövdesi sebebiyle bu isimle anılıyor.
Bulgar Gülü: Kırmızı, beyaz, sarı, turuncu, pembe, lila gibi farklı renklerde olan bu kokulu ve iri gül çeşidi, en bilinen gül çeşitlerinden biri. Çok soğuk havalarda dahi dayanıklılığını koruyan bu gül hem bahçede hem saksıda yetiştirmeye uygun.
Sarmaşık Gül: 10-15 metreye kadar uzayabilen sarıcı özelliğe sahip bu güller de yediveren gül çeşitleri arasında yer alıyor. Yarı güneş gören duvarları ve çitleri kaplamak için ideal gül çeşididir.
Peyzaj Gülü: Soğuk havalara karşı dayanıklı olan peyzaj gülleri bu özelliği sebebiyle park, bahçe ve yollardaki peyzaj düzenlemelerinde en sık kullanılan tür. Genellikle kırmızı renkte olsa bile farklı renkleri de bulunuyor.
Reçel Gülü: Katmerli ve çok güzel kokulu olan reçel gülü, reçel yapımında da en tercih edilen gül çeşidi. Sarmaşık tarzında olduğu için hızlı yayılan ve bol çiçek veren bir tür olarak öne çıkıyor.
Yaban Gülü: Doğada kendiliğinden yetişen bu gül türü, çeşitli renklerde ve formlarda olabilir. Çiçeği bahçe güllerine göre daha minik, dikenleri ise daha sık bir güldür.
Minyatür Gül: Çok küçük boyutlarda çiçeklere sahip olan bu gül türü, saksılarda yetiştirmek için uygun.
Bodur Gül: Küçük çalı şeklindeki bu gül türü, genellikle çitlerde ve bahçe kenarlarında kullanılıyor.
Gül Nasıl Yetiştirilir?
Güllerin çeşitlerini öğrendikten sonra şimdi, gül yetiştirmenin inceliklerine göz atalım. Her çiçek gibi gül yetiştirmek de özen ister. Güller güneş ışığını sever. Bu yüzden saksı ve bahçeye uygun gül fidanınız için öncelikle güneş gören bir yer seçmelisiniz. Drenajlı toprak sevmesi sebebiyle de toprağına torf ekleyerek gül yetiştirmek için daha uygun hale getirebilirsiniz.
Gülleri toprak kurudukça sulamanız en doğrusu. Zira sulama ihtiyacı mevsime ve hava koşullarına bağlı olarak değişebilir. Bahar döneminde haftada bir veya iki kez sulamak yeterli olur. Ancak sıcak hava, kumlu toprak ve saksılarda yetiştirilen güller daha sık sulama gerektirebilir. Sulama için güneş yükselmeden sabah erken saatleri tercih etmenizi tavsiye ederiz. Sulamayı kök bölgesinden, doğrudan toprağa yapın. Yaprakları veya çiçekleri sulamaktan kaçının, çünkü bu durum yapraklarda mantar hastalıklarına yol açabilir. Bahçe için damlama sulama veya sulama hortumu gibi yöntemler kullanabilirsiniz.
Güller çok hızlı böceklenebilir. Bu yüzden düzenli olarak incelemenizde, zararlı böcekler ve hastalık olup olmadığını kontrol etmenizde fayda var. Gerekirse uygun ilaçları kullanarak müdahale edin. Ancak en baştan böceklenmesini önlemek için gül fidanının yanına lavanta veya sarımsak dikmenin faydası olduğunu belirtelim.
Gül soğuğa dayanıklı bir bitki olduğundan kış döneminde özel bir hazırlık yapmanıza gerek yoktur. Ancak çok soğuk bir bölgedeyseniz bahçedeki gülünüzün kökünü korumak için toprağını yaprakla örtebilirsiniz.
Gül Nasıl Dikilir?
Gülün nasıl bir ortam ve toprağı sevdiğini, ne sıklıkta sulamaya ihtiyaç duyduğunu aktardık. Peki, bu zarif bitkiyi ilk defa toprakla nasıl buluşturacağız? Gelin, şimdi de gül nasıl ekilir, öğrenelim.
Öncelikle sağlıklı ve iyi köklenmiş gül fidanları seçmeniz gerektiğini hatırlatalım. Fideleri en yakın Koçtaş’ı ziyaret ederek bahçe bölümünden satın alabilirsiniz. Sırada bu fidanı dikeceğiniz çukuru açmak var. Gül köklerinin rahatça yayılmasını sağlayacak şekilde derin ve geniş bir çukur kazın. Fidanı bu çukura yerleştirin ve kökleri düzgünce yayın. Kökler toprak yüzeyinin yaklaşık 2.5 cm altında olmalıdır. Üzerini toprakla doldurun ve hafifçe sıkıştırın.
Dikimden sonra toprağın oturması için bolca sulayın. Daha sonra yukarıda anlattığımız şekilde düzenli sulama yapmayı unutmayın.
Gül Hangi Ayda Dikilir?
Güller, hem çeşidine hem de iklim ve coğrafi bölgeye bağlı olarak farklı aylarda dikilebilir. Genel olarak dikim için ideal aylar, ilkbahar ve sonbahar ayları. İşte, bu iki mevsimde gül dikimi hakkındaki detaylar:
İlkbahar Dikimi: Toprağın ısınmaya başladığı, don tehlikesinin geçtiği mart, nisan ve mayıs aylarında güllerin kökleri rahatça büyüyebilir. Ilık hava ve bahar yağmurları da güzelce serpilip büyümesine destek olur.
Sonbahar Dikimi: Toprağın hala sıcak olduğu eylül, ekim ve kasım ayları da gül dikimi için uygun bir dönem. Üstelik sonbaharda dikilen güller, ilkbaharda daha hızlı büyüme gösterir ve daha iyi çiçeklenir.
Gül Nasıl Budanır?
Güllerin sağlıklı bir şekilde büyümesi, daha fazla çiçek açması ve istenilen şekli alması için düzenli budama yapmak önemli. Gül budama için en uygun zamanlar bitkinin uykuda olmadığı, yeni sürgünlere hazırlandığı ilkbahar mevsimi. Kışın ise kesinlikle budama yapmaktan kaçının. Peki, budama nasıl yapılır?
Bunun için öncelikle hangi tür budamaya ihtiyaç duyduğunuzu belirlemelisiniz. Bitkinin hava dolaşımını artırmak ve ışığı daha iyi almasını sağlamak için gülün zayıf dallarını kesebilirsiniz. Solmuş çiçekleri alarak da yeni çiçeklenmeyi teşvik edebilirsiniz. Bunların yanı sıra bitkiye şekil vermek üzere budama yapabilirsiniz. Belirlediğiniz amaca göre gülünüzün dallarını, çiçeklerini ya da sadece şekilsiz bölümlerini temizleyebilirsiniz. Elbette bunların hepsini bir arada yapmak da mümkün.
Hangi amaçla budama yaparsanız yapın, bitkiye zarara vermemek için keskin ve temiz bir budama makası veya kesici kullanın. Dalları yaklaşık 45 derece açıyla kesin. Dalları fazla kısaltmamaya dikkat edin, çünkü fazla budama da bitkiye zarar verebilir.
Budama için şunlara da dikkat edin:
Kuru sürgünleri, kuru yaprak ve çiçekleri, ölü dalları bitki üzerinde bırakmayın. Hepsini temizleyin.
Bitkinin her yerinin ışık ve hava alması için çok sık olan bölgelerdeki -özellikle orta bölümdeki- çiçek ve dalları seyreltin.
Kesim işlemini sağlıklı dokunun başladığı bölgenin birkaç santim altından yapın.
Budama sırasında kesilen tüm yaprak, dal, çiçek artıklarını toprakta bırakmayıp çöpe atın.
Gül Nasıl Çoğaltılır? Gül Dalından Köklendirme Nedir?
Sıra geldi güllerimizi çoğaltmaya. Gül; tohumdan, dalından ve aşılama ile olmak üzere üç şekilde çoğaltılabilir.
Tohumdan çoğaltma, biraz daha uzun vakit alan bir yöntem. Çünkü gül tohumu sert bir tohum olduğu için toplanır toplanmaz çimlenmeye hazır olmaz. Öncesinde 4 derecede yaklaşık 4–6 ay nemli bir ortamda dinlendirilir. Sonrasında ise uygun mevsimde toprakla buluşturularak filizlenmesi beklenir.
Dalından gül çoğaltma ya da çelikle gül çoğaltma denilen yöntem en sık uygulanan gül çoğaltma yöntemidir:
Bunun için sağlıklı gülünüzden canlı ve genç bir dalı 15-20 cm uzunluğunda yatay olarak kesin.
Kesilen gül dalının alt kısmındaki yaprakları ve dikenleri temizleyin. Bu köklenmeyi kolaylaştırır.
Bu dalı hafifçe nemli ve iyi drenajlı bir toprak karışımına dikin. Diktiğiniz dalın üst kısmı toprak yüzeyine yakın olmalıdır.
Toprağı hafifçe sulayın, ardından plastik bir torba veya cam kavanozla dalın üzerini örtün. Bu nemin korunmasına yardımcı olur.
Dikim sonrası köklerin oluşması birkaç hafta ile birkaç ay arasında değişebilir. Köklerin oluşup oluşmadığını kontrol için gövdeyi hafifçe çekin. Eğer direnç gösteriyorsa kökler oluşmuş demektir. Gülünüzü artık daimi saksısına alabilirsiniz. Bu işlem öncesinde gülünüzü uygun şekilde aktarmak için “Saksı Değişimi Nasıl Yapılır? Saksı Değiştirirken Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?” yazımıza göz atabilirsiniz.
Aşı ile çoğaltmada ise herhangi bir fidan üzerine damızlık gül fidanından alınan aşı kalemi uygulanır. Tahmin edeceğiniz üzere aşılama, daha profesyonel yetiştiriciler tarafından tercih edilen bir yöntem.
