Soğuk kış aylarında bile taze sebze ve meyvelerinizi yetiştirmek ister misiniz? Cevabınız “Evet” ise seracılık sizi bekliyor. İster hobi isterseniz de ticari amaçlı olsun, kendi seranızı kurup her mevsim bitkilere ideal şartları sunarak meyve, sebze veya süs bitkisi yetiştirebilirsiniz. “Peki, sera nasıl yapılır?” diyorsanız da merak etmeyin, sizin için seracılığın tüm detaylarını ele aldığımız bir rehber hazırladık. Geriye ise sadece seranızı kurup bitkilerinize uygun ortamı sağlamak kaldı.
O halde gelin; sera yapım aşamalarını, farklı sera türlerini ve kışlık serada dikkat edilmesi gerekenleri keşfetmeye başlayalım.
Tarım alanında örtü altı yetiştiriciliği olarak bilinen seracılık, bitkilerin iklim koşullarından bağımsız olarak kontrol edilebilir bir ortamda yetiştirilmesidir. Sera ise bitkilerin ideal şartlarda büyüyebilmeleri için ısı, nem, ışık ve havanın sağlandığı, kontrol edildiği yapı olarak tanımlanabilir.
Hem ticari hem de hobi amaçlı olarak seracılık yapılabilir. Çünkü geleneksel tarımın iklim koşullarından etkilenme durumunu ortadan kaldıran bu yöntem sayesinde her mevsimde ve her yerde sera kurularak bitkiler yetiştirmek mümkün. Bu nedenle de kışlık seralar, soğuk havalarda üretimi devam ettirmek için özellikle önemli bir yere sahiptir. Kışlık seralar sayesinde yıl boyunca üretim yapılarak bitki yetiştiriciliğinde hem tasarruf hem de verim sağlanır.
Sera Nasıl Yapılır?
Bitkilerinizi yetiştireceğiniz serayı istediğiniz alana kurabilirsiniz. Ancak bir sera yapmadan önce yapının amacını ve hangi bitkilerin yetiştirileceğini belirlemek önemlidir. Bunları belirledikten sonra sera yapımın adımlarını ise şu şekilde sıralayabiliriz:
1. Yer Seçimi
Seranın kurulum yeri, verimli bir üretim için kritik öneme sahiptir. Özellikle açık havada sera kurmayı planlıyorsanız seranın olumsuz hava şartlarından etkilenmemesi için uygun bir alan seçilmesi gerekir. Bu nedenle açık havada sera kuruyorsanız genel olarak yeterli güneş ışığı alan ve rüzgarın şiddetini azaltacak korunaklı bir yer seçimi yapmanızda fayda var.
2. Temel Hazırlıklar
Yer seçimi yapıldıktan sonra alanın sera kurulumu için uygun hale getirilmesi gerekir. Bunun için de taban düzleştirilmeli ve drenaj sistemleri planlanmalıdır. Böylece su birikintileri önlenerek bitki kökleri fazla sulamadan kaynaklı çürüme gibi problemlerden korunabilir.
3. İskelet Yapısı
Seranın dayanıklı bir iskeletinin olması gerekir. Çelik, ahşap veya PVC borular kullanılarak iskelet oluşturulabilir. Sera yapımında malzeme seçiminde ise genel olarak kurulacak seranın yapısına göre dayanıklılık ve maliyet faktörleri dikkate alınmalıdır.
4. Kaplama Malzemesi
Seranın dışını kaplamak için cam, naylon veya polikarbon gibi malzemeler kullanılabilir. Yetiştirilecek bitkiye ve seraların kurulacağı alana göre kaplama malzemesinin ışık geçirgenliği ve izolasyon özellikleri önemlidir.
5. Isı ve Nem Kontrol Sistemi
Özellikle kışlık seralar için ısıtma sistemlerinin önemi büyüktür. Çünkü bitkilerin büyümesi ve gelişmesi için soğuk havadan bağımsız olarak seranın iç sıcaklığının optimum sınırlar arasında tutulması gerekir. Buna ek olarak nem seviyesinin dengeli olması oldukça önemlidir. Isıtma için merkezi ısıtma sistemleri ve sıcaklığın korunması için ısı perdeleri kullanılabilir. Nem seviyesini kontrol etmek için de sera içerisinde havalandırma sistemleri yer almalıdır.
6. Bitki Yatakları ve Raflar
Seranın dış ve iç aksamı tamamlandıktan sonra son olarak bitkilerin yerleştirileceği alanlar düzenlenmeli, bitki yatakları ve raflar planlanmalıdır. Bu planlamada ise hem üretim aşamalarında erişim kolaylığı hem de yetiştirilecek bitkilerin yapısı dikkate alınmalıdır. Böylece seranın içinde verimli bir alan kullanımı sağlanabilir.
Sera İçin Gerekli Malzemeler Nelerdir?
Yukarıda sıraladığımız adımlara göre farklı bitkiler yetiştirebileceğiniz seralar kurmanız mümkün. Ancak yukarıda da sıraladığımız adımlardan da anlaşıldığı gibi sera kurulumu için çeşitli temel malzemeler mevcut. Bir sera kurmak için ihtiyacınız olan temel malzemeler ise şunlardır:
Kaplama malzemesi: Naylon, cam veya polikarbon paneller
İskelet malzemesi: PVC borular, çelik profiller veya ahşap direkler
İzolasyon malzemeleri: Isı yalıtımı sağlamak için kullanılır.
Isıtma sistemi: Elektrikli ısıtıcı, soba (Her ne kadar ülkemizde özellikle küçük işletmelerde bu ısıtma yöntemi yaygın olsa da hem gaz salınımı hem de sıcaklığın her zaman sabit olmaması açısından dezavantajlı bir yapı sunar.) veya yerden ısıtma sistemleri.
Havalandırma sistemleri: Fanlar, pencereler veya otomatik havalandırma sistemleri
Sulama sistemi: Damla sulama sistemi veya otomatik sulama sistemleri
Bitki yatakları ve saksılar: Bitkilerin dikimi için kullanılacak alanlar
Drenaj malzemeleri: Su akışını sağlamak için gereklidir.
Tüm bu temel malzemeler dışında bitkilerin yetişmesi için toprak veya topraksız tarım yapılacaksa uygulanacak yönteme göre substrat veya su dolu tanklar gibi malzemelerin de sağlanması gerekir.
Evde Sera Yapmak Mümkün mü?
Seracılık, genel olarak ticari faaliyetler için tercih edilse de bireysel olarak kendi bitkilerinizi yetiştirmek için de sera kurmanız mümkün. Ticari yetiştirme için kullanılan seralar, hobi yetiştiricileri arasında yaygınlaşıp popüler hale geldiği için artık ev tipi küçük sera çeşitleri ile daha sık karşılaşıyoruz. Bu nedenle seracılığı evinize taşıyarak ister bahçenizde ister balkonunuzda kendi meyve ve sebzelerinizi yetiştireceğiniz pratik bir sera kurabilirsiniz.
Evde sera kurmak için de tercih edebilecek alanları balkon, bahçe veya saksı olarak ayırabiliriz.
Balkonda Sera Nasıl Yapılır?
Evinizin balkonuna sera kurarak kendi bitkilerinizi yetiştirdiğiniz bir alana sahip olabilirsiniz. Bunun için de kolaylıkla sera kurabileceğiniz farklı büyüklüklerde mini seralar bulunuyor. Naylon veya cam kaplama küçük dolaplar gibi tasarlanan bu mini seralar sayesinde balkonunuza hem estetik bir dokunuş yapabilir hem de mevsim koşulları fark etmeksizin istediğiniz meyve ve sebzeleri yetiştirebilirsiniz.
Eğer bahçeli bir eviniz varsa bahçenizin bir bölümünü sera kurarak değerlendirebilirsiniz. Bunun için de farklı büyüklüklerde tasarlanabilen cam seraları veya genellikle naylon dış kaplamaya sahip küvez tipi seraları tercih edebilirsiniz.
Unutmayın ki ister balkonda ister bahçede olsun, evde sera kurarken dikkat etmeniz gereken başlıca nokta tabii ki sera kuracağınız alanın büyüklüğü. Böylece sera kurulumu için belirlediğiniz alanın genişliğine göre uygun büyüklükte ve tasarımda seralar kurabilirsiniz.
Saksıda Sera Nasıl Yapılır?
“Peki, küçük sera nasıl yapılır?” diye merak ediyorsanız saksıda sera sizin için en uygun tercih olabilir. Böylece saksılarınızı sadece çiçeklerinizi diktiğiniz bir alandan öte istediğiniz meyve ve sebzeleri yetiştirdiğiniz bir seraya dönüştürebilirsiniz.
Saksıda sera yapmak için yetiştireceğiniz bitkiye uygun bir saksının üzerine ağaç dallarından veya plastik borulardan iskelet yapmak ve bu iskeletin üzerini naylonla kaplamak mümkün. Naylonu sabitlemek için de saksının kenarlarına mandalla tutturabilirsiniz.
Saksıda sera yapmak için ihtiyacınız olan büyüklükteki saksı modellerini ise Koçtaş’ta bulabilirsiniz.
Kışın Sera Kurarken Dikkat Edilmesi Gerekenler Neler?
Ticari veya hobi amaçlı fark etmeksizin sera kurmak için pek çok seçeneğiniz mevcut. Ancak kuracağınız seranın özellikle kış şartlarına dayanıklı olmasında dikkat etmenizde fayda var. Böylece sadece hava sıcaklığının yükseldiği bahar ve yaz aylarında değil, soğuk hava şartlarının görüldüğü kış aylarında da istediğiniz bitkiyi verimli bir şekilde yetiştirebilirsiniz.
“Peki, nelere dikkat etmeliyim?” diyorsanız da kışın sera kurarken başarılı bir yapı ve yetiştirme süreci için şu detaylara dikkat etmenizde fayda var:
Bitkilerin donma riskini önlemek için etkili bir ısıtma sistemi kurulmalıdır.
Isı kaybını en aza indirmek için kaplama ve yapı malzemeleri dikkatle seçilmelidir.
Fazla nem, bitki hastalıklarına yol açabilir. Havalandırma sistemleri bu açıdan önemlidir.
Doğal güneş ışığının yetmediği zamanlar için ek aydınlatma sistemleri kullanılabilir.
Yetiştirilen bitkinin ihtiyaçlarına uygun bir şekilde bitkilerin sulama, gübreleme ve hastalıklara karşı kontrolü düzenli olarak yapılmalıdır.
Tüm bu unsurlara dikkat ederek ister evinizde ister bahçenizde sera kurarak kış aylarında da taze sebze ve meyveler yetiştirmenin keyfini çıkarabilirsiniz. Ancak unutmayın ki serada yetiştirdiğiniz bitkilerin verimli bir şekilde büyüyüp gelişmesi için toprak türü de oldukça önemli. Bitki bakımının temelini oluşturan toprak türlerini keşfetmek için de “Hangi Bitki İçin Hangisi Uygun?: Toprak Çeşitleri ve Özellikleri” yazımızı okuyabilirsiniz.
Sera Yapımı Hakkında Sıkça Sorulan Soruları
Sera yapmak için neler gerekli?
Sera yapmak için temel malzemeler arasında iskelet sistemi (metal, ahşap veya PVC), örtü malzemesi (naylon, cam, polikarbon), bağlantı aparatları, havalandırma sistemi, sulama düzeneği ve uygun toprak bulunur. İhtiyaca göre ısıtma ve gölgeleme sistemleri de eklenebilir. Kurulum öncesinde yer seçimi çok önemlidir.
Sera hangi malzemeden yapılır?
Sera iskeleti genellikle galvanizli demir, çelik ya da PVC borulardan yapılır. Üzeri ise sera naylonu, polikarbon levha veya camla kaplanır. Malzeme seçimi, iklime, bütçeye ve uzun ömürlülüğe göre belirlenmelidir. Naylon seralar ekonomik, polikarbon seralar ise dayanıklıdır.
Serada en kolay ne yetişir?
Serada en kolay yetiştirilebilecek ürünler arasında marul, ıspanak, maydanoz, roka, turp, domates ve salatalık yer alır. Özellikle yapraklı sebzeler, kısa sürede ürün verir ve bakımı kolaydır. Başlangıç için bu ürünler tercih edilebilir.
Sera yapmak için izin gerekiyor mu?
Sera yapımı için, özellikle büyük ölçekli ve ticari kullanım amaçlıysa belediyeden veya il/ilçe tarım müdürlüklerinden izin veya ruhsat alınması gerekebilir. Küçük ölçekli hobi seraları genellikle izne tabi değildir, ancak yerel yönetmeliklere dikkat edilmelidir.
En verimli sera hangisi?
En verimli sera türü iklime uygun, iyi yalıtımlı ve otomatik sulama-havalandırma sistemlerine sahip seralardır. Polikarbon kaplı, çift katlı ve ısı kontrollü seralar yıl boyu üretim sağlayarak verimliliği artırır. Toprak kalitesi ve bitki seçimi de verimi etkiler.
Sera toprağı nasıl olmalı?
Sera toprağı organik madde bakımından zengin, geçirgen, havadar ve su tutma kapasitesi yüksek olmalıdır. Toprak pH’ı genellikle 6-7 arasında olmalıdır. Toprak, yılda en az bir kez analiz edilmeli ve uygun gübreleme ile desteklenmelidir.
Kışın serada ne yetişir?
Kış aylarında serada lahana, marul, ıspanak, pazı, turp, havuç, soğan ve sarımsak gibi soğuk havaya dayanıklı sebzeler rahatlıkla yetiştirilebilir. Isıtmalı seralarda domates ve salatalık gibi ürünler de kış aylarında üretilebilir.
1 yılda serada kaç ürün alınır?
Yıl boyunca serada 2 ila 4 ürün alınabilir. Bu sayı, ürün çeşidine, yetiştirme süresine ve seranın ısıtma-havalandırma imkanlarına göre değişir. Örneğin marul gibi hızlı büyüyen sebzelerden daha fazla hasat alınabilir.
Topraksız serada ne yetişir?
Topraksız seralarda domates, marul, salatalık, çilek, biber, roka gibi birçok ürün başarıyla yetiştirilebilir. Hidroponik sistemlerle yapılan bu üretim yöntemi, az yer kaplaması ve yüksek verim sağlamasıyla öne çıkar.
Seracılıkta verimi artırmak için ne yapmalı?
Verimi artırmak için doğru ürün seçimi, kaliteli tohum, uygun gübreleme, hastalık ve zararlı takibi, etkili sulama ve iyi havalandırma şarttır. Ayrıca toprak düzenli olarak dinlendirilip organik maddelerle desteklenmelidir.
Her tarlaya sera yapılır mı?
Her tarlaya sera kurulmaz. Seranın kurulacağı alanın düz, güneş alabilir, rüzgardan korunur ve suya yakın olması gerekir. Ayrıca toprak yapısı uygun değilse verimli üretim yapılamaz. Zemin analizleri yapılmalıdır.
Seracılık her yerde yapılır mı?
Seracılık, uygun iklim, toprak ve su koşulları sağlandığında çoğu bölgede yapılabilir. Ancak bazı bölgelerde don riski yüksekse ek ısıtma sistemleri gerekebilir. İklime uygun sera tipi ve ürün seçimi yapılmalıdır.
Sera yönü nasıl olmalı?
Sera kuzey-güney yönünde konumlandırılmalıdır. Bu sayede gün boyunca güneş ışığından maksimum fayda sağlanır. Özellikle kış aylarında ışık verimliliği için bu yönlendirme oldukça önemlidir.
Serada sulama nasıl yapılır?
Seralarda damla sulama sistemi en verimli yöntemdir. Bitki köklerine doğrudan su ulaştırır, su israfını önler. Ayrıca yağmurlama ve sisleme gibi yöntemler de kullanılabilir. Sulama sıklığı mevsim ve bitkiye göre ayarlanmalıdır.
Sera ekimi ne zaman yapılır?
Sera ekimi, iç ortam sıcaklığına göre yılın her döneminde yapılabilir. Kışlık ürünler sonbaharda, yazlık ürünler ilkbaharda ekilebilir. Isıtmalı seralarda bu süre daha esnek hale gelir. Toprak sıcaklığı ve nem durumu dikkate alınmalıdır.
Sera için hangi gübre kullanılır?
Sera için en uygun gübreler azot, fosfor ve potasyum açısından dengeli olanlardır. Organik gübreler (kompost, yanmış hayvan gübresi) toprağı zenginleştirir. Kimyasal gübre kullanılıyorsa dozaj kontrollü olmalı, toprak analizine göre uygulanmalıdır.
Serada domates kaç günde sulanır?
Serada domates bitkisi genellikle 2-3 günde bir sulanır. Ancak bu süre mevsime, toprak tipine ve bitkinin gelişim evresine göre değişebilir. Toprağın nem durumu kontrol edilmeli, aşırı sulamadan kaçınılmalıdır.
Serada organik tarım yapılır mı?
Evet, seralarda organik tarım yapılabilir. Kimyasal gübre ve ilaç kullanılmadan, organik gübre ve biyolojik mücadele yöntemleriyle üretim yapılır. Bu tür seralarda ürünler daha doğal ve sağlıklı olur.
Seracılık nerede yapılmaz?
Seracılık don riski çok yüksek, gün ışığı alma süresi kısa ve toprak-su kalitesi yetersiz olan bölgelerde verimli yapılamaz. Ayrıca ulaşımı zor alanlarda lojistik sorunlar nedeniyle tercih edilmez.
Sera malzemeleri nelerdir?
Sera için gereken malzemeler: iskelet sistemi (çelik, PVC), örtü (naylon, polikarbon), bağlantı elemanları, havalandırma pencereleri, sulama sistemi, termometre, termal perde, zemin kaplama, gerektiğinde ısıtma sistemidir.
Sera ruhsata tabi midir?
Küçük ölçekli hobi seraları genelde ruhsata tabi değildir. Ancak büyük, ticari amaçlı seralar için ruhsat gerekebilir. Tarım ve Orman Bakanlığı’ndan veya belediyeden izin almak gerekebilir. Bölgesel yönetmeliklere bakılmalıdır.
Sera zemini nasıl olmalı?
Sera zemini düz, suyu iyi drene eden ve kolay temizlenebilir yapıda olmalıdır. Zemin, otları engellemek için örtüyle kaplanabilir. Ayrıca su birikmesini önlemek için hafif eğimli olması tercih edilir.
Seracılık belgesi nasıl alınır?
Seracılık yapmak isteyenler, İl veya İlçe Tarım ve Orman Müdürlüklerine başvurarak eğitimlere katılabilir. Sertifikalı kurslar tamamlandığında “Seracılık Belgesi” alınır. Bu belge, bazı teşviklerden faydalanmak için de gereklidir.
